Kokaina
Wikipedia(e)tik
 | |
| 3-benzoiloxi-8-metil-8-azabiziklo | |
| Formula kimikoa | C17H21NO4 |
| Pisu molekularra | 303.35 g/mol |
| Metabolismoa | Hepatikoa |
| Arazketa | Giltzurrunean |
| Estatus legala | Psikotropikoa: II zerrenda (Estatu Batuak) |
Kokaina nerbio sistema zentraleko droga estimulatzaile bat da. Bere formula kimikoa C17H21NO4 da.
Koka orritik ateratzen da, Hego Ameriketako landare bat bertako indigenek gosea, tripako minak eta beste gaitz batzuen aurka erabiltzen dutena.
Kokaina zuzenean garunean eragiten duen estimulatzaile adiktibo bat da. Laurogei eta laurogeita hamar hamarkadetako droga deitu izan ohi zaio garai horietan oso ezaguna egin zelako. Hala ere, kokaina ez da droga berri bat, berez, dagoen zaharrenetarikoa da. Sustantzia kimiko garbia, klorhidratoa, 100 urtetan zehar izan da erabilia eta koka hostoak milaka urtetan izan dira irentsiak.
Eduki-taula[ezkutatu] |
Historia
XIX. mendearen erdi aldera lehen aldiz koka purua atera zen Erytroxilon landarearen orritik, Perun eta Bolivian hazten dena. XX. mendearen hasieran, kokaina hainbat gaitzen aurka sortu ziren tonikoen osagai nagusia bihurtu zen, besteak beste Coca-Cola eta Vin Mariani. Gaur egun Estatu Batuetako II Listan ("Schedule II") sailkatutako droga bat da, anfetaminak eta metilfenidatoa bezalako estimulatzaileekin batera. Honek menpekotasuna sor dezakeela esan nahi du, baina kasu batzuetan posible dela helburu terapeutikoekin ematea (entzumen, begi edota eztarriko ebakuntzetan anestesia gisa, adibidez).
Kokainaren bi forma kimikoa daude gehienbat: kokainaren kristalak eta gatzak. Klorhidratoa, kokainaren hautsaren formarik ohikoena, uretan disolbatzen da, eta abusatzen denean, zainetik edo sudurretik sar daiteke. Kristalak gatza lortzeko azidoarekin neutralizatua izan ez denean lortzen da. Forma honekin erre egin daiteke.
Kokaina hauts zuri, fin eta garden itxurarekin saltzen da kalean. Gameluek normalean beste sustantzia batzuekin (talkoa, azukrea...) edota beste droga edo estimulatzaileekin nahasten dute. Crack izeneko beste itxura batean ere saltzen da, harritxo zuri edo horiz osatuta, kristalezko pipan erretzen dena.
Ondorioak
Eragina berehalakoa da: autoestimua eta norberaren buruarekiko konfiantza igotzen du, hitz egiteko erraztasuna ematen du eta eszitatu egiten du. Eraginak erlatiboki gutxi irauten du (30-60 minutu) eta amaitzean hartzaileak antsietate handi bat pairatzen du beste dosi bategatik. Epe luzera, kontrolik gabeko erabilerak menpekotasuna, buruko arazoak eta heriotza eragin dezake, bai eragin fisiko zuzenengatik, suizidioagatik edota istripuagatik.Kokaina hartzen edo kontsumitzen baduzu,zugan 30-45 minutu tarteko eragina izango du.100 miligramo gutxi gorabehera hartzen badituzu,bi minutuko efektua egingo dizu eta hiru minutu pasa eta gero kokainak ematen dizun euforia pasatzen da. Dosi oso handietan kontsumitzen baduzu,euforiaz aparte arazo psikologikoak sortzen dira:paranoiak eta ezinegona. Megalomania eta hipersexualitate krisiak sortzen ditu, hau da, lotsa galtzen duzu eta edozer gauza egiteko prest zaude.Adrenalina igoera daukazu. Psikoestimulatzaileek, kokainak besteak beste, euforia eragiten dute eta neurrian hartuz gero, garuna martxan jartzen dute.
Droga hau tonu orokorra suspertzen du eta zure ulermena hobetzen du. Honetaz aparte errendimendu mentala handitzen du eta zure depresioa murrizten du. Kontsumitzailearen segurtasuna eta berarekiko konfiantza igotzen da eta orduan oso pertsona segurua da. Hau guztia harremanak izateko laguntzen du.
Medikuntzan oso kasu berezietan baino ez da erabiltzen eta egun ez da anestesia lokal gisa erabiltzen. Oso patologia berezi eta ez-ohikoetan, narkolepsian edo bat-bateko lo sakoneko krisian esaterako, oraindik ere erabiltzen da.
Baina ondorioak ez dira beti atseginak izaten; pertsona batzuei barne-herstura, ezinegona eta insomnioa eragiten die oso dosi txikiak hartu arren.
Medikuntzan oso kasu berezietan baino ez da erabiltzen eta egun ez da anestesia lokal gisa erabiltzen. Oso patologia berezi eta ez-ohikoetan, narkolepsian edo bat-bateko lo sakoneko krisian esaterako, oraindik ere erabiltzen da.
Baina ondorioak ez dira beti atseginak izaten; pertsona batzuei barne-herstura, ezinegona eta insomnioa eragiten die oso dosi txikiak hartu arren.
Gorputzeko ondorioak
Efektu estimulatzaile labur batzuk sortzen ditu eta beste hauek ere:gorputzeko tenperaturaren igoera; begi-ninien dilatazioa; bihotzeko maiztasuna eta odol presioaren igoera; egoera animikoaren igoera; gehiegizko konfiantza. kokaina dosi baten ondorioak ongizate sentsazioa; buruko argitasuna; umoretsu egotea; norberaren konfiantzaren igoera; indartsuago eta abilago sentitzea.Laburki esanda kontsumitzaileak bere gaitasunen hobekuntza sumatzen du.Hala ere, droga honen ondorio subjektibo garrantzitsuena euforia eta segundo batzuetako plazera dira,Ondorio hauek, droga kontsumitu eta jarraian agertzen dira droga hartzeko moduarekin ez dute zerikusirik, baina , bai hartutako kantitatearekin. Kokainaren kontsumoarekin batera tolerantzia garatzen da horregatik sentsazio hauek jasateko gero eta dosi handiagoak hartu behar dituzte.Hau argi eta garbi ikusten da, esperimentatzen den animaliekin: animalia hauek drogarekiko tolerantzia areagotzen dute, hau da, gehiago kontsumitu behar dute eta batzuetan jatea baino beharrezkoagoa zaie.Horrela intoxikatu edo hil egiten dira asko.Gainera kokaina mendekotasun handieneko droga da.
Ondorio toxikoak
Kokaina esnifatzeak sinusitisa, narritadura eta sudur-mintzeko odoljarioa eragiten ditu. Baita ere kokaina erretzen dutenek arnasteko arazoak eta bularreko mina sortzen zaie. Kokaina zain barnetik edo xiringa bidez kontsumitzen duenak gaixotasun infekziosoak (hepatitisa eta HIESa) izateko probabilitate asko ditu. Kokainaren kontsumoak osasunerako kaltegarriak diren hainbat ondoriorekin lotzen da:
- Arazo Kardiobaskularrak: hipertentsioa, bihotzeko arritmiak, aorta hauketa eta infartu miokardikoak.
- Arazoak Birikietan: odoljarioa birika-albeoloetan, pneumotoraxa, biriketako tronbosia eta biriketako hipersentikortasun-erreakzioa.
- Haurdunaldirako Arazoak: abortuak, fetuaren hilketa.
- Arazo psikiatrikoak: depresioa, paranoiak, indarkeriazko jarrerak eta kokaina-psikosiak.
- Infekzioak: HIESa, B Hepatitisa.
Agresibitatea, jazarpen-susmoak, ezinegona, suminkortasuna, nekea eta oldarkortasuna kokaina kronikoki kontsumitzearen ondorioz gertatzen daiteke. Eta egoera larrienetan urgentzia psikiatrikoa sor daiteke.
Noiz da pertsona bat kokaina kontsumitzailea
Hauek dira kokaina kontsumitzen duen pertsona batek pairatzen dituen sintomak:
- Gosea galtzea.
- Denbora laburrean ikaragarri argaldu.
- Humore aldaketa garrantzitsuak.
- Kontzentratzeko gaitasun eza.
- Agresibitatea eta suminkortasuna.
- Lagun]ekiko interesa galtzea.
- Loaren aldaketak.
- Zailtasun akademikoak.
- Familiartekoen arazoak.
- Neke kronikoa.
Kokaina kontsumitzen duten pertsonak
Kokaina kontsumitzen duten pertsonak gehienetan helburu sozialerako egiten dute. Hau da jende hau dosi txikiak hartzen ditu eta nekatzen denean uzten du kokaina kontsumitzen. Baita ere kokaina kontsumitzen duten pertsonak konpultsiboki har dezakete ia egunero kokaina hartuz. Edota polikontsumoki kanabisarekin edo alkoholarekin nahasiz. Larrialdietarako zerbitzuaren estatistiken ondorioz gehiengo jendea bakarrik dibertitzeko kontsumitzen du eta 25-30 urte bitarteko gizonak dira gehienetan. Kokaina gauean edo goizeko lehenengo orduetan kontsumitzen da askotan eta gaur egun edozein adineko pertsona kontsumi dezake ilegalki. Estatistikak esaten dute hasieran 30-40 urte bitartekoak zirela gehien kontsumitzen zutenak baina orain 40-55 urte bitartekoak dira kontsumitzen duten gehienak. Kokaina jai egunetan edo asteburuetan kontsumitzen den arren, pertsona askok lanegunetan kontsumitzen dute. Droga kontsumoa gauean gehiago da goizean baino baina kokainaren kontsumoa ia berdina da gauean zein goizean.
Kontsumoa
"Marra" izenez da ezaguna inhalatzeko prest dagoen kokaina hautsezko dosiari. Arnasketa bideen bidez arnastu ohi da kokainaren klorhidratoa eta beste batzuetan diluitu egiten da zain barneko kontsumorako.
Kokainaren beste agerpenetako bat basukoa eta harria dira. Basukoa klorhidratoaren ekoizpenaren zeharproduktoa da eta guztiz toxikoa da. Izaera lurkareko hauts txokolatezko itxura du. Alkaloide portzentaien bat dauka, baina nagusiki pasta basikoaren ekoizpen prozesuaren hondakinez osaturik dago. Klorhidratoa baino merkeagoa da eta zigarro bidez kontsumitzen da marihuana edo tabakoarekin nahasturik.
Kokainaren kontsumo motaren agerpenik berriena "harria" delakoa da. Hau kokainaren alkaloidean oinarritutako solido kristalino bat da. Sublimazio bidez kontsumitzen da oinarriaren eta errautsaren nahasketa berotuz "harriarentzako pipa" izeneko tresnaren bidez. Horrela kontsumituz gero mendekotasunaren garapena eta euforia eragina askoz eraginkorragoak dira. kontsumorako gehien erabiltzen diren bideak hauek dira:erretzen(base librean edo crack moduan)baita zain barneko injekzio baten bidez edo esnifatzen hartzeko posibilitatea badugu.kokaina, uretan disolbagarria den gatz bat da.Normalean hauts zuri bat bezala azaltzen da kokaina klorhidratoa, hau egiten da, injektatzeko edo esnifatzeko aproposa izateko eta era berean, berotzen denean deskonposatzeko nahasten da, baita hainbat elementuekin, talko, maizena, anfetaminak, kinina, estrikzina, detergenteak, formola... horregatik gehienetan bere purutasuna bakarrik%5 edo%56 artean dago.
Erre ahal izateko, kimikoki hainbat aldaketa eman behar dira, base librean eraldatzeko eta orduan bikarbonato sodikoarekin nahasi ondoren lortuko dugu cracka.Izen hau datorkio nahasterakoan eta berotzerakoan egiten duen soinuagatik.
Gero eta azkarrago hartzerakoan gero eta estimulu handiagoa izango du baina era berean motzagoa izango da honen eragina.Erretzen gure burmuinera heltzeko biderik azkarrena da. (gutxi gora behera 6 eta 8 minutuen buruan). Kokaina sartzeko, zain barneko metodoa aukeratzen badugu drogari denbora bikoitza kostatzen zaio burmuinera heltzea.Hala ere esnifatzerakoan animoaren egoeraren aldaketak eta euforia azkarrago ikusten dira, hain zuzen ere 3 eta 5 minutuen buruan. Efektuen iraunkortasunaren aldetik esan dezakegu, esnifatzerakoan 15 eta 30 minutu tartean jasaten direla eta erretzerakoan , berriz, 5 edo 10 minutu.
Nahiz eta intranasal modua oso ezaguna izan guztion artean badaude beste hainbat metodo orain hasi direla erabiltzen, adibidez lehen aipatutako crack edo base librea. Egindako azken galdeketaren arabera, (Delegación del Gobierno para el Plan Nacional sobre Drogas) Espainiako populazioaren 1.5% azken urtean kokaina hartu zuela aitortu zuen, beste 3.1% behin baino gehiagotan hartu zuela esan zuten eta 0,8% egunero hartzen zuten.Kokainaren kontsumoa eskolako populazioaren artean , hau da 14-18 urte tartean beste populazioarekin konparatuz nahiko altua da. Inkesta berdinean kokaina hartzen hasten duten pertsonen adin media dezente jaitsi da; 15.4 urtetakoa da eta hauen artean 4,8% esaten du noizean probatu dutela eta beste 4,1% azken urtean normalki hartu zutela aitortu zuten.
Kokainaren klorhidratoa (kokaina garestia edo exekutiboarena)
Kokainaren klorhidratoa gaur egun erabilera orokorrekoa da, gizarte maila guztiak zeharkatzen ditu eta herrialde garatuetan bere kontsumoa areagotuz doa.
Kontsumo ohikoena arnasketa bideen bidezkoa da edo mukosaren kontaktu bidezkoa (hortzoiak igurtziz). Beste kontsumitzaile batzuek heroinarekin nahastuta xiringatzen dute. Kokainaren klorhidratoaren dosi txikiek nekearen eta loguraren murriztea, gose eza eta ongizatea norberaren konfiantzaren areagotzeaz lagunduta dakarte. Nagusitasuna, inhibizioen murrizketa eta norbanakoaren gaitasunen areagotzearen ustea sortzen ditu. Honetaz gain gorputzeko tenperatura igotzen da eta izertza hasten da.
No hay comentarios:
Publicar un comentario